A.F. van Oudvorst, Menno ter Braak als woordvoerder van de intellektuelen, een literatuursociologische benadering. (Kritische studies, 2) Amsterdam: Huis aan de drie grachten, 1980. . Paperback, 211 pp. 22,3 x 15 cm.
Eerste druk.
De rol van de intellectueel in de jaren 1930
Gebaseerd op de doctoraalscriptie van Van Oudvorst uit 1973. Leest als een introductie op het 'geestelijk landschap van de jaren dertig'. Het kader waarin dit onderzoek tot stand kwam, was namelijk de studentenbeweging van de jaren 1970, waar de discussie over de maatschappelijke rol en plaats van de intellectueel in alle hevigheid werd gevoerd. Eind jaren 1970, begin van de jaren 1980 was er een soort communis opinio gegroeid dat de wortels van veel toenmalige problemen moesten worden gezocht in de vooroorlogse crisisperiode waarin Politicus zonder partij (1934) verscheen.
'In overeenstemming met het toen gangbare krisistaalgebruik,' schrijft Van Oudvorst, 'spreekt Ter Braak van een "kultureel faillissement", een "bankroet der civilisatie", en stelt hiervoor grosso modo het negentiende-eeuwse vooruitgangsoptimisme, de nivellering, de heersende moraal en de sociaal-politieke dragers van dit alles verantwoordelijk: met andere woorden de partijen en de door hen georganiseerde massa's, onverschillig onder welke vlag, de rode, de fascistische of de demokratische.'
Intellectueel geweten
Voor Ter braak treft ook de intellectuelen schuld: hij vindt velen van hen wereldvreemd. In aansluiting bij de Duitse socioloog Mannheim vindt hij dat zij het best de rol van een intellectueel geweten kunnen opnemendoor zich onafhankelijk op te stellen van andere maatschappelijke groepen en klassen. Mannheim ontwikkelde dit standpunt in zijn ontwerp van een 'vrij-zwevende intelligentsia.'
Conditie
Een zeer goed, gaaf exemplaar. Ongelezen. Rug gaaf. Binnenwerk schoon. Geen notities, aantekeningen of markeringen. Rug en bovenste randen zongebleekt.